میراث جهانی یونسکو در ایران

امیر حسینی

1شهریور1403

0 نظر

میراث جهانی یونسکو در ایران

میراث جهانی یونسکو در ایران که به ثبت رسیده اند شامل 28 مکان می باشند.

چغازنبیل

زیگورات دوراونتاش ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح (۱۲۴۰–۱۲۷۵ ق. م)، در دوران شاه ایلامی اونتاش ناپیریشا، در ستایش «اینشوشیناک» ایزد نگهبان شوش ساخته شد. این بنا در اصل از ابنیهٔ سومری بوده است که برای پرستش خدایان به شکل مرتفع ساخته می‌شده و در ممالک میان‌رودان به وفور دیده می‌شود. چغازنبیل مانند بسیاری از شهرهای دیگر ایلام، در جریان جنگ‌های ایلام و آشور، در سال ۶۴۵ قبل از میلاد مسیح توسط سپاه آشور به سرکردگی «آشوربانی‌پال» ویران شدند.

چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان نخستین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

اگر می خواهید با چغازنبیل بیشتر آشنا شوید می توانید مطلب چغازنبیل (زیگورات دوراونتاش) را مطالعه کنید.

تخت جمشید

در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت نو هخامنشیان در شهر باستانی پارسه یکی از شهرهای باستانی ایران قرار داشته است که طی سالیان، پیوسته پایتخت تشریفاتی شاهنشاهی هخامنشی بوده است. بنیان‌گذار تخت جمشید داریوش بزرگ بوده است. هرچند پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با افزودن بناهای دیگر، این مجموعه را گسترش دادند.

بسیاری از آگاهی‌های کنونی که در مورد پیشینهٔ هخامنشیان و فرهنگ آن‌ها در دسترس است به دلیل سنگ‌نوشته‌ها و گِل‌نوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌های آن حکاکی شده است. سامنر برآورد کرده است که دشت تخت جمشید که دربرگیرنده ۳۹ خاستگاه زندگی بوده، در دورهٔ هخامنشیان ۴۳٬۶۰۰ نفر جمعیت داشته است. اسکندر مقدونی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران یورش آورد و تخت جمشید را به آتش کشید. بااین‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم برپا است و باستان‌شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و یورش را بر آن تأیید می‌کنند.

تخت جمشید در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان دومین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه که ورودی اصلی بازارچه اصفهان است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند. تاریخ ساخت این میدان سال ۱۰۱۵ شمسی (۱۶۳۶ میلادی) می باشد. اما اگر بخواهیم میدان نقش جهان به شکل امروزین را در نظر بگیریم این میدان در دوره سلطنت شاه عباس صفوی به شکل امروز پایه‌گذاری شده است.

این میدان در سدهٔ هفدهم میلادی یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان بوده‌است. شوالیه ژان شاردن فرانسوی میدان نقش جهان را زیباترین میدان دنیا دانسته‌است. در دوره شاه عباس بزرگ و جانشینان او، این میدان در روزهایی که جشن‌های سلطنتی برپا بود، محل بازی چوگان، رژهٔ ارتش، چراغانی، و نمایش‌های گوناگون بوده و در سایر روزها محل گردش و خرید مردم بوده‌است.

میدان نقش جهان در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان سومین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

بعد از ثبت میدان نقش جهان به عنوان میراث جهانی به مدت 24 سال هیچ مکانی از ایران به عنوان فایل نامزدی برای ثبت انتخاب شد.

تخت سلیمان

این اثر در نزدیکی روستای تخت سلیمان در تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این آثار مجموعه‌ای از بناهای تاریخی هستند که در اطراف دریاچه‌ای طبیعی ساخته شده است. آثار بناهای دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان در این محل یافت شده است. مهم‌ترین آثار بجا مانده آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است. گفته شده که تخت سلیمان همان «فره‌اسپه» پایتخت شاهنشاهی اشکانی بوده‌است. اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حملهٔ هراکلیوس، امپراتور روم به ایران، تخریب شد. در آن زمان این شهر گنجک نام داشت. آتشکده آذرگشسپ در شهر گنجک جای داشت که امروزه با نام شهر تخت سلیمان شناخته می‌شود.

مجموعه بناهای تاریخی در تخت سلیمان در اطراف چشمه رسوبی ساخته شده‌است. آب این چشمه که از عمق بیش از۷۸ متری از درون زمین به سطح می‌آید و به زمین‌های اطراف می‌ریزد دارای املاح زیادی از جمله آرسنیک است که آن را برای آشامیدن و کشاورزی نامناسب کرده‌است. بر خلاف تصور همگان، این یک دریاچه نبوده و هیچ آبی به آن نمی‌ریزد. رسوب‌های حاصل از این املاح در طی قرن‌ها، لبه چشمه را شکل داده و متغیر کرده‌است.

آثار و بناهای دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان مغول در این محل یافت شده‌است. مهم‌ترین آثار به‌جامانده آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است. برخی آثار ساسانی دیگر نیز در کوه بلقیس و زندان سلیمان در نزدیکی روستای تخت سلیمان ساخته شده‌است.