معرفی استان اردهان ترکیه

معرفی استان اردهان ترکیه

در معرفی استان اردهان ترکیه می توان از محل قرارگیری این استان در گوشه شمال شرقی ترکیه شروع کرد. استان اردهان در منطقه آناتولی شرقی و بخشی در منطقه شرق دریای سیاه و در مرز با گرجستان واقع شده است. مرکز اداری استان شهر اردهان است. از غرب با آرتوین (Artvin)، از جنوب غربی با ارزروم (Erzurum)، از جنوب با استان کارس (Kars) و از شرق با گرجستان همسایه است. این شهر دروازه جمهوری ترکیه به قفقاز است. دروازه های مرزی بین گرجستان و شهر اردهان به نام های تورک گوزو (Türkgözü) و چیلدیر آکتاش (Çıldır Aktaş) می باشند.

استان اردهان از ساختار جغرافیایی (ارزش های طبیعی) و پیشینه تاریخی برخوردار است. اردهان علاوه بر ساختار طبیعی و آب و هوای منحصر به فرد منطقه آناتولی شرقی، میزبان زیبایی‌های متفاوت و پوشش گیاهی منطقه شرق دریای سیاه نیز می باشد. اردهان با دشت‌های مرتفع، جویبارها، جنگل‌ها، فلات‌هایی با تنوع گل‌های فراوان و دو دریاچه، بهشت ​​طبیعتی است که منتظر کشف است.

استان اردهان ترکیه دارای پنج منطقه می باشد: چیلدیر (Çıldır)، دامال (Damal)، گوله (Göle)، هاناک (Hanak) و پوسف (Posof).

تاریخ کوتاهی از اردهان

در سال 680 قبل از میلاد، شش سکایی کوچ نشین از شمال قفقاز منطقه اردهان را از امپراتوری وان/اورارتو (Van/Urartu) تصرف کردند. گفته شده که قبایل گوگرلی، تائوکلی و کاواکلی از سکاها در این منطقه ساکن شدند. پس از تسلط 500 ساله سکاها در منطقه، اشکانیان که از ایران آمده بودند به مدت 600 سال به تسلط خود در منطقه ادامه دادند. (150 قبل از میلاد – 430 پس از میلاد) کومان ها و پچنگ ها سال ها از جمله در زمان اسکندر مقدونی در این منطقه زندگی می کردند که آلپارسلان در سال 1068 آن را به منطقه سلجوقی ضمیمه کرد.

در سال 1124، این شهر محل سکونت کیپچک های ارتدوکس شد که از شمال قفقاز می آمدند و در عصر ایلخانی، در سال 1267، کیپچک ها سلسله ای به نام اتابک در منطقه ارداهان-آهیسکا-آرتوین تأسیس کردند و در سال 1396 تابع استانبول شدند. 1479، و تا زمانی که ارتش امپراتوری عثمانی Ahıska را در 1578 تصرف کرد، حکومت کرد. آنها دوام آوردند.

نام استان اردهان از کلمه گرجی آرتاانی (Artaani) گرفته شده است زیرا عثمانی ها آن را از حکومت گرجی ها گرفته اند. طبق افسانه های سنتی اردهان توسط کاوهوس، نوه نسل سوم جافت، پسر نوح، تأسیس شده است. با این حال، در زمان تأسیس، این شهر به ترتیب کاجتاکالکی و هوری (Kacta-kalaki ve Huri) نامگذاری شد. این شهر در تاریخ گرجستان جایگاه بسیار مهمی داشته است. جنگ بین آزون، فرمانده اسکندر مقدونی، و پرنواز اول (326 قبل از میلاد – 234 قبل از میلاد)، که جوامع گرجی را گرد هم آورد، در نزدیکی این شهر رخ داد و منجر به تأسیس پادشاهی کارتلی توسط پرنواز شد.

ساخت کلیسا

پس از این جنگ، پرنواز در هشت سرزمین تحت تسلط خود برای هر کدام یک شاهزاده و یک فرمانده منصوب کرد. منطقه اردهان در محدوده پنجمین شاهزاده منصوب به تسوندا قرار داشت. پادشاه سوم گرجستان هنگامی که میریان (حکومت 306-337) مسیحیت را به عنوان دین رسمی با پیشنهاد سنت نینو کاپادوکیه پذیرفت، از امپراتور بیزانس کنستانتین اول درخواست کرد که کشیشان و معمارانی را برای ساختن کلیسا و غسل تعمید مردم بفرستد. در این دوره اولین کلیسای گرجی در محدوده اردهان ساخته شد.

این کلیسا که در اروشتی (دهکده Oğuzyolu کنونی در منطقه هاناک اردهان) ساخته شده است، با میخ هایی که کنستانتین اول به نشانه رضایت از پذیرش مسیحیت به گرجستان فرستاد و در هنگام مصلوب شدن عیسی به دستان عیسی چکش خورد، مقدس شد. از میان یازده کلیسایی که شاه وهتنگ گرگاسالی (Vahtang Gorgasali) در قرن پنجم به آنها اسقف منصوب کرد، کلیسای آهیزا در کلارستی و کلیسای منطقه اردهان بود.

کشیش گریگول هانتستلی و دیگر روحانیون از کارتلی صومعه‌های زیادی به‌ویژه در کلارستی ساختند و منطقه از جمله اردهان به مرور زمان سینای گرجستان (Gürcistan Sina) نامیده شد. با این حال، منطقه اردهان، جایی که اولین کلیساها در آن تأسیس شد و اسقف ها منصوب شدند، در مقایسه با کلارستی و تائو، به ویژه از نظر فعالیت های رهبانی، در پس زمینه باقی ماند. از این دوره تنها دو صومعه تا به امروز باقی مانده است. این صومعه ها صومعه کلیسای دورت در روستای دورتکیلیس و صومعه واشلوبی در روستای واشلوبی هستند.

تسلط سلجوقیان

سلجوقیان بزرگ توسط امیر احمد در نبرد قلعه کولی گیورگی پادشاه دوم گرجستان را شکست داده و به مدت چهل سال بر منطقه تائو-کلارستی، از جمله منطقه اردهان تسلط یافتند. با این حال سلجوقیان بزرگ در جنگ دیدگوری در سال 1121 شکست سنگینی را متحمل شدند و منطقه اردهان دوباره تحت حاکمیت گرجستان قرار گرفت. در دوران شکوفایی پادشاهی گرجستان، اردهان بخشی از این پادشاهی بود. بعداً در داخل مرزهای سامتشه آتابیلیعی (Samtshe Atabeyliği) قرار گرفت که در طی فروپاشی پادشاهی متحد گرجستان به یک کشور مستقل تبدیل شد.

پس از تصرف ترابزون (Trabzon)، امپراتوری عثمانی به سمت شرق پیشروی کرد و به مرزهای این دولت جدید گرجستان رسید. عثمانیان در سال 1551 مناطق آردانوچ و اردهان را تصرف کرد. زمانی که معاهده آماسیا (Amasya Antlaşması) در سال 1555 بین ایرانیان و عثمانیان که در منطقه با هم رقابت می کردند، امضا شد، منطقه اردهان در محدوده مرزهای عثمانی باقی ماند.

سال 1878، اردهان توسط امپراتوری روسیه اشغال شد و تا سال 1914 به عنوان استان کارس شناخته می شد. پس از فروپاشی امپراتوری روسیه، شمال استان بین سال‌های 1918-1921 در جمهوری دموکراتیک گرجستان و بین سال‌های 1920-1918 در جمهوری دموکراتیک ارمنستان قرار داشت. اردهان با معاهده کارس در سال 1921 توسط ترکیه پس گرفته و آزاد شد. اردهان در سال 1924 به استان تبدیل شد. اما در سال 1926 دوباره به بخشی از استان کارس تبدیل شد. در نهایت در 27 می 1992 از استان کارس جدا شد و هفتاد و پنجمین استان ترکیه شد.

جمعیت و ساکنین اردهان

در معرفی استان اردهان ترکیه در این بخش از ساکنین این استان صحبت خواهیم کرد. اکثریت جمعیت این استان را ترک‌های مسختی یا ترک‌های آهیسکا (Ahıska Türkleri) با اصل کیپچاک (Kıpçak) تشکیل می‌دهند. بخش باقی مانده را کردها، ترکمه ها (قره‌پاپاق) و ترکمن های علوی تشکیل می دهند. همچنین می توان گفت تعداد کمی از گرجی ها، چرکس ها، تات ها، لزگین ها و پوشاها نیز در اردهان زندگی می کنند که البته بیشتر آنها مهاجرت کرده اند.

جمعیت استان اردهان بر اساس آخرین سرشماری ۹۲۸۱۹ نفر بوده است. 45.16 درصد از این جمعیت در شهرها زندگی می کنند. مساحت استان 4934 کیلومتر مربع است. در هر کیلومتر مربع 19 نفر در استان زندگی می کنند که این تعداد در بخش مرکزی تا 33 نفر افزایش پیدا می کند. نرخ رشد سالانه جمعیت در این استان 0.36 درصد می باشد.

بر اساس داده های TÜİK تا 06 فوریه 2024، استان اردهان دارای 6 بخش، 7 شهرداری، 40 محله و 226 روستا می باشد.

آب و هوا اردهان

آب و هوای قاره ای در سراسر استان حاکم است. زمستان ها طولانی، سخت و برفی است. میانگین دمای سالانه 3.7 درجه سانتیگراد است و در زمستان به زیر 30.0 درجه سانتیگراد می رسد. اردهان در شمال شرق ترکیه قرار دارد و سالانه به طور متوسط ​​550 میلی متر بارندگی دارد. اولین هوای سرد پاییز از اواخر شهریور شروع می شود و تا اواسط اردیبهشت در بهار ادامه می یابد.

ویژگی های آب و هوای دریای سیاه در ترکیه بیشتر در غرب و شمال استان دیده می شود. این ویژگی در پوشش گیاهی نیز خود را نشان می دهد. در حالی که در غرب و شمال، به ویژه در بخش پوسف و مناطق مجاور آرتوین، جنگل‌ها و درختچه‌ها وجود دارد، در بخش‌های جنوبی اردهان مراتع و چراگاه ها رایج است.

زمستان ها در دشت گوله (Göle) بسیار سخت و سرد است. این منطقه سردتر از ساریکامیش (Sarıkamış) است که یکی از سردترین نقاط ترکیه به شمار می رود. این دشت کاسه ای شکل که از هر طرف با کوه های بلند احاطه شده است، جریان هوا در زمستان کم است. در این حالت هوای سرد و سنگین تر به سمت پایین حرکت می کند و سرما و یخبندان بیشتری دشت را فرا می گیرد. در ماه های زمستان گاهی لایه ضخیمی از مه داخل دشت را می پوشاند و وقتی از کوه های اطراف به آن نگاه کنیم شبیه دریا می شود. سردترین باد این دشت در زمستان از سمت شمال غربی می آید و «باد اردهان» نامیده می شود.

اقتصاد در اردهان

دامداری یکی از منابع اصلی درآمد اردهان است. فعالیت های کشاورزی و دامپروری در استان اردهان به دلیل انبوه مراتع و چراگاه ها رایج است. البته فعالیت های دامداری بیشتر از فعالیت های کشاورزی در سراسر استان مورد توجه قرار می گیرد. تقریباً تمام محصولات کشاورزی مانند سیب، گلابی، ذرت و گیلاس در منطقه پوسف (Posof) کشت می شود.

محصولات غلات مانند گندم و جو در سراسر استان کشت می شود. با این حال، کشاورزی صنعتی انجام نمی شود و تقریبا تمام محصولات کشاورزی ارگانیک هستند.

استان اردهان به دلایلی مانند آب و هوا و وجود علفزار و مراتع برای دامداری مناسب است. شرایط آب و هوایی برای تولید محصولات علوفه ای نیز مناسب است.

وضعیت اقتصاد در اردهان رشد قابل توجهی ندارد اما از سال 2000، ساخت خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (Bakü-Tiflis-Ceyhan) به اقتصاد محلی کمک کرده است.

شهرهای خواهر خوانده‌ اردهان

آرتوین (Artvin)، ادیرنه (Edirne)، آهیسکا (Ahıska) و باتومی (Batum) از گرجستان، باکو (Bakü) از آذربایجان، گروزنی (GROZNİ) از چچن، آستاراخان (Astrahan) و ولادیکاوکاز (Vladikavkaz) از روسیه خواهر خوانده‌های اردهان می باشند.

در پست معرفی استان اردهان ترکیه با این استان سردسیر ترکیه آشنا شدیم.

منبع: سایت شهرداری اردهان